Y w układzie okresowym oznacza itr. W formie czystej jest srebrzystoszarym, stabilnym na powietrzu metalem. Jego właściwości chemiczne mogą przypominać magnez. Jeżeli chodzi o reakcję z wodą zachodzi ona dosyć powoli z utworzeniem wodorotlenku.
Spis treści
Główne cechy Itru
Na jego powierzchni tworzą się warstwy tlenków tak samo jak w przypadku glinu. Jest łatwopalny ale nie ulega samorzutnej reakcji z tlenem. Jego wióry zapalają się na powietrzy gdy temperatura przekroczy 400 stopni. Do roku 2013 scharakteryzowane zostały tylko 33 izotopy itru o liczbach masowych od 76 do 108.
Spośród nich tylko jeden jest trwały i jest to 89Y. Stanowi on 100% naturalnego składu pierwiastka. W skorupie ziemskiej występuje w ilości 30 ppm między innymi jako minerał ksenotymu. Pierwiastek ten jest podejrzewany o rakotwórczość. Nie ma żadnego znaczenia biologicznego. Wodorki itru są natomiast stosowane jako środki redukujące.
Tworzy on złożone wodorki, tlenki, fluorki oraz wodorotlenek. Po ogrzaniu reaguje z azotem, krzemem, fosforem i fluorowcami. Pierwiastek ten w związkach występuje na stopniu utlenienia +3 dając związki, które z reguły są dobrze rozpuszczalne w wodzie. Jest to pierwiastek należący do grupy pierwiastków ziem rzadkich. Bardzo rzadko występuje w postaci bogatszych złóż. Towarzyszy zazwyczaj lantanowcom. Tworzy własny minerał, który nazywa się ksenotym (YPO4). Jego największe złoża występują w Rosji, Norwegii oraz Grenlandii.
Historia odkrycia – Itr
Odkryty został przez Johana Gadolina w Finlandii w roku 1789. Wyodrębniony został dopiero w roku 1828 przez Friedricha Wöhlera. Co ciekawe jest to jeden z czterech pierwiastków, które zostały utworzone od szwedzkiej miejscowości Ytterby (pozostałymi są erb, iterb, terb).
Zastosowanie Itru
Izotop 90Y, który jest radioaktywny jest stosowany w zabiegu synowektomii radioizotopowej. Tlenek itru jest również stosowany jako stabilizator sześciennej formy cyrkonii (np. W jubilerstwie). Kineskopy mają w sobie itr, który jest dodatkiem do luminoforów. Natomiast lampy ze stopu z wolframem są stosowane w rentgenografii. Warto dodać, że niektóre stopy mają własności nadprzewodnikowe. Izotop 90Y stosuje się jako znacznik oraz w medycynie do leczenia nowotworów. Używa się go również jako dodatek do innych stopów oraz do konstrukcji reaktorów atomowych. Związki itru znajdziemy również w elektrycznych piecach oporowych (tlenek). Stosowano go również dawniej w telewizji barwnej. Czasem wykorzystywany jest do filtrów w mikrofalówkach.
Pokrewne hasła krzyżówkowe i definicje
Słowo | Określenie |
Neon | Ne dla chemika |
Potas | Kalium dla chemika |
Ester | Wosk dla chemika |
Ester | Jest nim tłuszcz dla chemika |
Krzem | Silicium dla chemika |
Fizyk | Kolega chemika |
Fizyk | Obok chemika |
Ununun | Uuu dla chemika |
Kobalt | Symbol Co dla chemika |
Lakmus | Wskaźnik dla chemika |
Unubi | Uub dla chemika |
Ununokt | Uuo dla chemika |
Liwermor | Lv dla chemika |
Ununkwad | Uuq dla chemika |
Papierek | Lakmusowy dla chemika |
Dodaj komentarz